中国梦﹒践行者引3间诺奖实验室落户深圳 徐扬生：大学是城市灵魂
| А б?лгийн стрептококкийн халдвар | |
|---|---|
 Streptococcus pyogenes | |
| Classification and external resources | |
| ICD-10 | B95.0 |
| eMedicine | article/971097 |
А б?лгийн стрептококкийн халдвар (Англи: group A streptococcal infection (GAS)) нь Streptococcus pyogenes бактерийн халдвар юм. Энэ бактер нь Ланцфилдийн А б?лгийн цорын ганц з?йл юм. Бактерийн энэ бета-гемолитик з?йл нь ?рг?н х?рээний (олон т?рлийн) хурц (invasive) ба хурц бус (noninvasive) халдварыг ??сгэдэг.[1]
А б?лгийн стрептококийн халдвар нь салстаар (mucus) ба шархаар дамжин халдварлах боломжтой.[1] АБС халдвараар жилд 500 гаруй мянган х?н амь насаа алддаг.[2] А б?лгийн β-гемолитик стрептококкийн халдварыг эмчилэх антибиотик олон байгаа боловч, А б?лгийн стрептококийн халдварын асуудал нэмэгдсээр байна, ялангуяа Африк тивд.[3]
Халдварын т?рл??д
[засварлах | кодоор засварлах]А б?лгийн β-гемолитик стрептококк нь амьсгалын замаар (залгиур, хоолой) эсвэл арьсаар дамжин халдварлах боломжтой.[4] Халдвар нь маш энгийн ?вчл?л??с, амь насанд аюултай ?вчинд х?ргэх боломжтой. Нэгэн ижил патоген бактери ??р ??р х?нд янз б?рийн ?вчл?лийг ??сгэдэг. Яагаад ингэдэг нь г?йцэд судлагдааг?й ч, ?вчт?ний (халдвар авсан х?ний) фенотипийн ба эпигенетикийн х?чин з?йл??д эдгээр ??рчл?лт??дийн шалтгаан (суурь) нь болдог гэж ?здэг. А б?лгийн стрептококийн олон вирулент х?чин з?йл??д эзнийхээ (?вчт?ний) эпигенетикт н?л??лд?г. ??нээс гадна дархлааны систем нь муудсан эсвэл суларсан х?н, А б?лгийн стрептококоор ??сгэгддэг зарим ?вчнийг тусах магадлал нь, сайн (х?чтэй) дархлааны системтэй х?нээс ил?? байдаг.
Х?н, арьс эсвэл хоолойндоо (залгиур), ямар нэг ?вчний шинж тэмдэгг?йгээр А б?лгийн стрептококийг тээж болдог.[5] Ийм х?нийг шинж тэмдэгг?й тээгч гэдэг. Шинж тэмдэгг?й тээгч нар нь шинж тэмдэгтэй тээгч нартай харьцуулхад нянг халдварлуулах нь бага байдаг.[5]
А б?лгийн стрептококийн хурц бус (non invasive) халдварууд нь х?нд явцтай биш ба элбэг тохиолддог. Халдвар нь бактери, эпитель эсийг танин хоолойны орчмыг эзлэхээс эхэлнэ.[6] А б?лгийн стрептококийн мэдэгдэж буй хоёр халдвар нь хоюулаа хурц бус. Нэг нь фарингит, х??хэд насны халдварын 15-30%, насанд х?рэгсэдийн халдварын 10%-ийг эзэлдэг ба н?г??х нь стрептодерми юм.[2] Эдгээр ?вчн??д нь антибиотикоор идэвхитэй эмчилэгддэг. Скарлетийн ханиад буюу ам гэмтэх нь м?н А б?лгийн стрептококийн хурц бус халдвар б?г??д арай ховор тохиолдоно.
А б?лгийн стрептококийн хурц (invasive) халдвар нь ил?? х?нд боловч ховор тохиолдог. Энэ нь бактери, тэр б?р олдоод байдагг?й хэсэгт (цус эсвэл ??р эрхтэн) халдварлахад ??снэ.[5] Ийм халдвараас ??сэлтэй ?вчн??д нь, стрептококкийн халдварын хордлогын шок синдром (ХХШС), некротик фасцит, пневмони ба бактерими зэрэг юм.[2]
Нэмж хэлэхэд, А б?лгийн стрептококийн халдвар нь маш х?нд х?ндрэл??дэд х?ргэх ба эр??л мэндийг мэдэгдэх?йц муутгадаг. Бидний нэрлэж заншсан ОРЛ (острая ревматическая лихорадка - ревматик ханиад) ба стрептококкийн дараах гломерулонефрит зэрэг нь А б?лгийн стрептококийн халдвараас шалтгаалан ??сдэг. Ревматик ханиад нь з?рх, ?е м?ч, арьс, тархийг хамардаг бол, гломерулонефрит нь б??рний хурц эсвэл архаг дутагдалд х?ргэдэг.
Эмчилгээ
[засварлах | кодоор засварлах]Эмчилгээний хувьд пенициллинийг сонгох ба ?ргэлжлэх хугацаа ойролцоогоор 10 хоног байна.[7] Антибиотикийн эмчилгээ (пенициллийнээр тарих) нь хурц ревматик ханиадыг тусах рискийг буруулдаг.[8] Пенициллин тохирдогг?й х?м??сийг, эритромицин, ??р макролидууд ба цефалоспоринуудаар эмчилэх нь ?р д?нтэй байдаг.[9]
Залгиур хоолойн г?н абсцесстэй тохиолдолд ампициллин/сульбактам, амоксциллин/клавуланы х?чил эсвэл клиндамицин зэргээр эмчилнэ.[баримт хэрэгтэй]. Стрептококкийн хордлогын шок-синдромтой ?ед, эмчилгээ нь пенициллин ба клиндамицин хоёроос тогтох ба судсаар иммуноглобулинийг хамт ?гн?.[баримт хэрэгтэй] Стрептококкийн хордлогын шок-синдромтой ба ?хжилийн зангилаатай тохиолдолд, пенициллин ба клиндамициний ?нд?р тунг ашиглах б?г??д ?хжисэн эс??дийг мэс ажилбарын аргаар авч, халдварын дахин тархах боломжийг зогсооно. [10]
1985 оноос хойш нян нь пенициллинд тэсвэртэй болсон тухай олон нийтлэл??д гарсан.[11] Пенициллиний эмчилгээ ?р д?нг?й болсон олон тохиолдолын шалтгаан нь тухайн ?вчт?ний антибиотикийн зохицолтой холбоотой. Антибиотикийн тохирол таарсанч эмчилгээ ?р д?нг?й болж, цефаспорины нэмэлт курс ?г?х тохиолдол элбэг байдаг.[9]
Эх сурвалж
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ 1.0 1.1 "Group A Streptococcal (GAS) Disease". Centers for Disease Control and Prevention. Татаж авсан: November 21, 2012.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Cohen-Poradosu, Ronit; Dennis L. Kasper (2007). "Group A Streptococcus Epidemiology and Vaccine Implications". Clinical Infectious Diseases. 45 (7): 863–5. doi:10.1086/521263. PMID 17806050.
- ↑ Carapetis, Jonathan R.; Andrew C Steer; E Kim Mulholland; Martin Weber (2005). "The global burden of group A streptococcal diseases". The Lancet: Infectious Diseases 5: 685–694.
- ↑ "Group A Streptococcal (GAS) Disease". Centers for Disease Control and Prevention.
{{cite web}}:|access-date=requires|url=(help); Missing or empty|url=(help) - ↑ 5.0 5.1 5.2 "Streptococcal Infections (Invasive Group A Srtep)". New York City Department of Health a. Эх хувилбараас архивласан: 6 Арван нэгд?гээр сар 2012. Татаж авсан: 21 November 2012.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ↑ "Streptococcal Infections: What is Group A Strepotococcus (GAS)". Татаж авсан: 21 November 2012.
- ↑ Falagas ME, Vouloumanou EK, Matthaiou DK, Kapaskelis AM, Karageorgopoulos DE (2008). "Effectiveness and safety of short-course vs long-course antibiotic therapy for group a beta hemolytic streptococcal tonsillopharyngitis: a meta-analysis of randomized trials". Mayo Clin Proc. 83 (8): 880–9. doi:10.4065/83.8.880. PMID 18674472.
- ↑ HOUSER HB, WANNAMAKER LW, RAMMELKAMP CH, DENNY FW, BRINK WR, HAHN EO, DINGLE JH (1950). "Prophylaxis of acute rheumatic fever by treatment of the preceding streptococcal infection with various amounts of penicillin". J Lab Clin Med. 36 (5): 839. PMID 14784714.
- ↑ 9.0 9.1 Khan, Zartash. "Group A Streptococcal Infections Treatment & Management". Medscape. Татаж авсан: 7 December 2014.
- ↑ "Group A Strep". CDC.gov. CDC. Татаж авсан: 7 December 2014.
- ↑ Kim KS, Kaplan EL (1985). "Association of penicillin tolerance with failure to eradicate group A streptococci from patients with pharyngitis". J Pediatr. 107 (5): 681–4. doi:10.1016/S0022-3476(85)80392-9. PMID 3903089.
Гадаад холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]- Group A streptococcal infection at National Institutes of Health
- Group A streptococcal infections - Frequently Asked Questions at UK Health Protection Agency